به بهانه‌ی کتاب جدید سریع‌القلم؛ مدل‌ذهنی متناسب با ایران دیجیتالی

پیش‌نوشت: طولانی شده و می‌شد این متن را کوتاه‌تر نوشت. برای همین می‌توانید مستقیما ایران سال ۱۴۲۲ را بخوانید و از باقی متن بگذرید.

 

پیش‌نوشت بعدی: قبل از اینکه نکاتی که به ذهنم آمده را بنویسم دوست دارم متن تقدیمی کتاب تازه منتشر شده‌ی محمود سریع‌القلم را بنویسم، تا ذهنیتی را از همین ابتدا به خواننده تلقین نکنم (کاری که در نوشته‌های پیشین این وبلاگ به وسیله‌ی عنوان‌گذاری گفته‌های ایشان، کرده‌ام!) بنابراین لطفا اصل متن ایشان را بخوانید و اگر صلاح دیدید یا فرصت کردید ترشحات ذهنی من را هم می‌توانید نگاهی بیندازید، مخصوصا اگر مانند من دانشجوی (آنلاین یا آفلاین) MBA هستید، یا اینکه توسعه‌ی دهنده (وب یا نرم‌افزار یا چیزهای دیگر) هستید.

 

ایران سال ۱۴۲۲

تقدیم به ایرانیانی که در سال ۱۴۲۲ زندگی خواهند کرد به طوری که:

۱- در انتخابات مردم به احزاب رای خواهند داد نه افراد؛

۲- صادرات پتروشیمی ایران، سهمی جزء پنج کشور اول جهان را خواهد داشت؛

۳- در جاده‌ها، هر ۲۵ کیلومتر، یک بخش استراحت وجود خواهد داشت؛

سریع القلم (در اندیشه پویا): دولت شاید ۱۰ تا ۱۵ درصد توان اصلاح داشته باشد

به روز‌رسانی: لینک متن کامل مصاحبه دکتر محمود سریع‌القلم با ماهنامه اندیشه‌پویا . شماره ۵۱ در وبسایت ایشان

این متن دو هزار کلمه‌ای را به‌صورت انتخابی از متن ده هزار کلمه‌ای مصاحبه‌ی محمود سریع‌القلم با مجله‌ی خواندنی اندیشه پویا انتخاب و بعد آن را تایپ کردم. البته اولین بار که این متن را نوشتم در هیچ سایتی متن این مصاحبه را پیدا نکرده بودم، برای همین در حدی که هم کپی‌رایت رعایت شود و هم از نظر مالی مجله‌ی اندیشه پویا دچار زیان نشود، با کسب اجازه بخش‌هایی را به صورت انتخابی را در اینجا و در ویرگول منتشر کردم و برای هر قسمت یک عنوان هم در نظر گرفتم. بعدها وبسایت دکتر محمود سریع‌القلم متن کامل مصاحبه را منتشر کرد. اما شما، این دوهزار کلمه که در زیر آمده است را در حد یک سلیقه در نظر بگیرید.

و اگر می‌خواهید از مصاحبه‌کننده حمایت کنید، می‌توانید مجله را از فیدیبو و یا از تاقچه به صورت آنلاین و یا از کیوسک‌های مطبوعات یا کتاب‌فروشی‌ها خریداری کنید.

متن انتخابی:

دولت شاید ۱۰ تا ۱۵ درصد توان اصلاح داشته باشد

من معتقد بودم نهاد ریاست‌جمهوری محدودیت‌های فراوانی دارد و توان تغییر در سیاست‌ها را ندارد. در بهترین شرایط شاید بتوان ۱۰ تا ۱۵ درصد اصلاح ایجاد کرد ... رئیس‌جمهور یک اپراتور است؛ و دولت‌ها می‌توانند بعضی تغییرات خرد را در روابط ما با کشورهای کوچک ایجاد کنند ولی روابط اصلی با قدرت‌های مهم دنیا و مسائل کلیدی ما در سطح منطقه‌ای در حوزهٔ تصمیم‌گیری دولت (government) نیست بلکه در حوزهٔ تصمیم‌گیری حکومت (state) است.

***

این روند [برجام] از سال ۱۳۸۶ و پنج نامه‌ای که اوباما به ایران نوشت و یک نامه‌ای که در جواب اوباما نوشته شد، آغاز شده بود. این میراثی بود که وقتی آقای روحانی رئیس‌جمهور شد به او رسید.

***

کافی است یک‌بار دیگر قانون اساسی‌مان را بخوانیم. قانون اساسی ما، به هر دلیلی، جایگاه بسیار محدودی برای دولت قائل است. مطابق این قانون اساسی، دولت مسئول اجرای سیاست‌های مصوب در کشور است. دولت‌ها ممکن است حرف‌های نوینی بزنند و رهیافت‌های جدیدی را مطرح کنند اما اگر در حکومت (state) که خیلی فراتر از دولت (government) است، نسبت به این سیاست‌ها اجماع وجود نداشته باشد، دولت‌ها نمی‌توانند کاری از پیش ببرند. اما این حرف من به معنای اصلاح‌ناپذیری سیستم نیست. حکومت‌ها اصلاح می‌شوند، اما اصلاح و تغییر در کشور ما تابع مشکلات و بحران‌هاست. یعنی ما در شرایط عادی از بررسی مسائل و مشکلات‌مان غفلت می‌کنیم. تا شرایط کشور عادی است، شرایط داخلی و جهانی را مطالعه نمی‌کنیم و مشخص نمی‌کنیم که در ده سال آینده محیط زیست و اقتصاد ما از چه وضعیتی به چه نقطه‌ی مطلوبی باید برسد. اکثر تصمیم‌سازی‌های جدی ما در دوران پس از انقلاب، پیرو بحران‌ها بوده است. ما به بحران‌هایی رسیده‌ایم و سپس تصمیم‌گیری کرده‌ایم. کاری که دولت‌ها [قوه‌ی مجریه] می‌توانند بکنند ارائهٔ تحلیل‌های دقیق دربارهٔ  آیندهٔ کشور به هنگام بحران‌هاست.

 

دولت از ۱۰ تا ۱۵ درصد خودش به خوبی استفاده نکرده

من فکر می‌کنم آقای روحانی می‌توانست در ایجاد آگاهی در حاکمیت، نسبت به وضعیت عمومی کشور موثرتر عمل کند. در مثال مناقشه نیست؛ و من اطلاع دارم که عربستان از نُه مؤسسهٔ معتبر بین‌المللی درخواست کرده تا وضعیت این کشور در بیست سال آینده را مورد مطالعه قرار دهند و بررسی کنند که برای حفظ و ارتقای کیفیت زندگی در این کشور و افزایش درآمدهای ملی آن چه باید کرد. مهم نیست که به توصیه‌ّای این مؤسسه‌های مشاوره‌ای عمل کنند یا نکنند، مهم این است که درک واقعی از حکمرانی در کشور خود و آینده پیدا کنند. در دورهٔ آقای روحانی این قبیل کارها می‌توانست بیشتر صورت بگیرد. توجه به توسعه، و پاسخ به این سؤالات که چگونه باید کشور مدیریت شود و ما با چه چالش‌هایی روبه‌رو هستیم، عملا در یک‌سری سخنرانی‌ها محدود ماند.

گلچین توسعه: کسی که تصمیم سیاسی می‌گیرد نباید پول دستش باشد

متن زیر خلاصه‌ی گلچین شده (سلیقه‌ی من) مصاحبه‌ی دکتر محمود سریع‌القلم است. که تاکید می‌کنم این فقط سلیقه‌ی من است، نه چیزی که همه‌ی فعالان توسعه آن را گلچین بنامند. ممکن است آنها بگویند دستچین توسعه. پس اگر شما این‌ها را اصطلاحا گُل توسعه نمی‌دانید، لطف می‌کنید اگر درخواست زیادی نباشد، کمی توضیح همین زیر بنویسید که گلچین توسعه چه می توانست باشد.

این مصاحبه را وقایع‌ اتفاقیه با سریع‌القلم انجام داده است. متن کامل را می‌توانید در هر کدام از این لینک‌ها بخوانید:

در وقایع اتفاقیه - در عصر ایران

ماشالله کمی دقت هم بد نیست. گویا از هول اینکه پروفسور گفته‌اند دست خبرنگاران را باز بگذارید، متن را دوبار دوبار و قاتی‌پاتی نوشته‌اند. اصلا مشخص است متن را خودشان بعد از نوشتن با دقت خوانده‌اند!

 

 متن گلچین شده:

قفل بودن کشور‌ها = بهبود روابط 

در روابط اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی به اندازه‌ای که دو واحد به همدیگر قفل می‌شوند به همان اندازه معقول رفتار می‌کنند یعنی اگر ما و عربستان حدود ۱۵ تا ۲۰ میلیارد دلار تعامل اقتصادی داشتیم تا اندازه‌ای به هم قفل بودیم و ما و آنها الفاظی که امروز راجع به یکدیگر استفاده می‌کنیم را به کار نمی‌بردیم.

 

بی‌هوده منتظر سیاست ننشینید، سکان‌دار تغییر، خصوصی است نه دولتی

نمونه‌ای در تاریخ سیاسی نداریم که حکمرانان فی‌البداهه و به اختیار خود بخواهند تغییر ایجاد کنند زیرا ماهیت سیاست حفظ وضع موجود است. در تاریخ چهار قرن اخیر هیچ نیرویی به اندازه بخش خصوصی در دنیا به دنبال تغییر نبوده است. بنابراین بخش خصوصی نباید در انتظار عقلانی شدن حوزه سیاست بنشیند. 

 

بزرگ‌ترین مشکل کشور شاید در بی‌سوادی خلاصه شود

مشکل در بخش اعظم کشور کمبود دانش است و نمی‌دانند نظام بین‌الملل و اقتصاد بین‌الملل چگونه کار می‌کند. 

 

انگلیس و آمریکا هم با این همه صمیمیت همه‌چیز را به هم نمی‌گویند.

 هیچ کشوری در جهان به اندازه انگلیس و آمریکا روابط استراتژیک دو جانبه ندارند اما همین دو کشور با اطلاعاتی که در اختیار دارند با یکدیگر در سطح جهانی رقابت می‌کنند و بسیاری از مسائل را به یکدیگر نمی‌گویند.

 

مدیریت صحیح بر کشور را می دانیم، اما در اولویتمان نیست این کارها (در باب مدیریت آب کشور)

این کامنت رو در مورد نحوه‌ی مدیریت آب، زیر درس «نگران تصمیم‌های پیچیده و دشوار درباره‌ی منابع آب هستم» توی متمم نوشتم، اینجا با کمی ویرایش می‌گذارمش.

 

پیش‌نوشت اول:

اگر قراره بین خوندن ادامه‌ی متن و خوندن این گزارش یکی رو انتخاب کنین، لطفا گزارش رو انتخاب کنین. همین‌طور این گزارش نمونه‌ی آموزنده‌ای از روش جذاب و مفید استفاده از آمار و ارقام در نوشته‌هامون می‌تونه باشه. یادمون بمونه که هر وقت مزخرف‌گویانی رو در حوزه‌ی فعالیت خودمون(مثل مدیریت و اقتصاد) دیدیم که اون‌ها استانداردهای بسیار پایینی داشتند این دلیلی بر بالا بودن ما نیست الزاما. دقیق بودن و تکیه بر ارقام و آمارها و داده‌های پایه می‌تونه ما رو متمایز کنه و این دغدغه رو در کشور ایجاد کنه که کمی دقیق‌تر حرف بزنیم، مستند حرف بزنیم و با آمار حرف بزنیم، وقتی این دغدغه‌ها زیاد میشه شاید مسئولانی که در بالاترین قسمت تصمیم‌گیری کشور نشسته‌اند به وضعیت غیر جالب و نازیبای خودشون در بی‌استفادگی از اعداد و ارقام نگاه کنن و مقایسه کنن، که مقایسه از بهترین کارهاست! (+)

 

پیش‌نوشت دوم:

من تو این کامنت زیاد لینک دادم، چون می‌بینم دوستان جدید‌الورود متممی گاهی زیر درس‌ها می‌نویسن که مخالف برخی نقل‌قول‌ها هستن، و می‌گن که این حرف‌ها خیلی جاها مصداق نداره. من ترجیح دادم هر جا که می‌تونستم لینک بدم تا هر کسی فکر کرد این حرف‌ها درست نیست بیشتر بررسی کنه. اگر هم جایی لینکی نبود اون رو نظر شخصی من بدونن که واضحه که شخصیه و به کیفیت تحلیل من بر می‌گرده، و اون قسمت به کلیت متن خدشه وارد نمی‌کنه.

 

اصل متن:

به عنوان کسی در یک استان پر آب، بحران آبی رو تجربه کرده! باید در یک کلام بگم این‌جا چیزی به نام مدیریت آب نمی‌بینم، هر چه هست قدرت بر سر استفاده از منابع آبیه!

بی‌شخصیتی یعنی صدای بلند تو و من

پیش‌نویس: این نوشته کوتاه با یک لینک آپدیت شده است.

 اصل متن: این ملت هر سال که می‌گذرد، فقط افکارشان مدرن‌تر می‌شود اما همان شخصیت کهنه خود را حفظ می‌کنند.

یکی نیست بهشان بگوید مگر آزار داری؟ مگر من و آن چند ده نفری که حول خانه تو زندگی می‌کنیم با تو قرارداد تولید آلودگی صوتی داریم؟

قدیم‌ها نبودم تا ببینم چگونه مزاحم دیگران میشوند. اما امروزه را خوب می‌فهمم. و الحمدلله همه نوعش را هم داریم. از مدرن‌ها گرفته، تا نوع مذهبی آن یا نوع ادیب و فیلسوف.

مشتی فکر متفاوت اما با شخصیت‌های یکسان!

یا با صدای بلند ضبط ماشینشان که بعضی‌شان قیافه هم می‌گیرند که ببین چه آهنگی دارم!