متن زیر خلاصهی گلچین شده (سلیقهی من) مصاحبهی دکتر محمود سریعالقلم است. که تاکید میکنم این فقط سلیقهی من است، نه چیزی که همهی فعالان توسعه آن را گلچین بنامند. ممکن است آنها بگویند دستچین توسعه. پس اگر شما اینها را اصطلاحا گُل توسعه نمیدانید، لطف میکنید اگر درخواست زیادی نباشد، کمی توضیح همین زیر بنویسید که گلچین توسعه چه می توانست باشد.
این مصاحبه را وقایع اتفاقیه با سریعالقلم انجام داده است. متن کامل را میتوانید در هر کدام از این لینکها بخوانید:
در وقایع اتفاقیه - در عصر ایران
ماشالله کمی دقت هم بد نیست. گویا از هول اینکه پروفسور گفتهاند دست خبرنگاران را باز بگذارید، متن را دوبار دوبار و قاتیپاتی نوشتهاند. اصلا مشخص است متن را خودشان بعد از نوشتن با دقت خواندهاند!
متن گلچین شده:
قفل بودن کشورها = بهبود روابط
در روابط اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی به اندازهای که دو واحد به همدیگر قفل میشوند به همان اندازه معقول رفتار میکنند یعنی اگر ما و عربستان حدود ۱۵ تا ۲۰ میلیارد دلار تعامل اقتصادی داشتیم تا اندازهای به هم قفل بودیم و ما و آنها الفاظی که امروز راجع به یکدیگر استفاده میکنیم را به کار نمیبردیم.
بیهوده منتظر سیاست ننشینید، سکاندار تغییر، خصوصی است نه دولتی
نمونهای در تاریخ سیاسی نداریم که حکمرانان فیالبداهه و به اختیار خود بخواهند تغییر ایجاد کنند زیرا ماهیت سیاست حفظ وضع موجود است. در تاریخ چهار قرن اخیر هیچ نیرویی به اندازه بخش خصوصی در دنیا به دنبال تغییر نبوده است. بنابراین بخش خصوصی نباید در انتظار عقلانی شدن حوزه سیاست بنشیند.
بزرگترین مشکل کشور شاید در بیسوادی خلاصه شود
مشکل در بخش اعظم کشور کمبود دانش است و نمیدانند نظام بینالملل و اقتصاد بینالملل چگونه کار میکند.
انگلیس و آمریکا هم با این همه صمیمیت همهچیز را به هم نمیگویند.
هیچ کشوری در جهان به اندازه انگلیس و آمریکا روابط استراتژیک دو جانبه ندارند اما همین دو کشور با اطلاعاتی که در اختیار دارند با یکدیگر در سطح جهانی رقابت میکنند و بسیاری از مسائل را به یکدیگر نمیگویند.
سیاست خارجی یا امنیت ملی؟
ایران سیاست خارجی ندارد بلکه دکترین امنیت ملی دارد.
در تلوزیون Group-thinking داریم اما نامش را مناظره میگذاریم
زیرا واژه مقدس مناظره با چیزی که در تلویزیون و بهعنوان مثال در شبکه دو اتفاق میافتد متفاوت است، در این شب که آخر شبها دو نفر میآیند و درباره مسائل بینالمللی صحبت میکنند، یکی میگوید همانطور که آقای دکتر گفت این مسئله اینگونه است و دیگری میگوید همانطور که حاج آقا گفتند این طوری است و درواقع همدیگر را تایید میکنند و این مناظره نیست. مناظره به معنای گفتوگو و در مقابل هم قرارگرفتن دو مکتب و دو دیدگاه متفاوت است.
ثروت باعث امنیت ملی میشود، نه برعکس
اگر ثروت تولید نکنیم آیا میتوانیم انتظار امنیت ملی را داشته باشیم و هویت ایرانی و زبان فارسی و هویت دینی خودمان را ترویج کنیم؟ مسئله اول و پراهمیتتان ثروت است نه امنیت ملی، امنیت ملی زیر مجموعه تولید ثروت ملی است، این تجربه جهانی است. هیچکس هویت و امنیت ملی را نفی نمیکند اما بدون پول امکانپذیر نیست.
اقتصاد نرمافزار هند میتواند کوچکتر از ایران باشد، اما نه با این ارتباطات جهانی
درحالحاضر هند سالانه ۱۲۵ میلیارد دلار نرمافزار میفروشد و این رقم بسیار بالایی است که نتیجه ارتباطات جهانی است.
اگر این پتانسیل را با توان فنی- علمی و دانشگاهی ایران مقایسه کنید متوجه میشوید که اگر ایران با دنیا ارتباط برقرار کنند چهبسا رقمهای بسیار بالاتری را بتواند برای خودش کسب کند.
بدون تحریم مشکل بعدی خودمانیم بهخاطر ناسازگاریهایمان با یکدیگر
زیرا ایران کشوری است که قابل پیشبینی نیست حتی بنگاههای اروپایی که بسیار علاقهمندند که به کشور ما بیایند و سرمایهگذاری کنند اعلام میکنند که حتی اگر همه موانع را در نظام بینالملل برای حضور و سرمایهگذاری در ایران پشت سر بگذاریم، مشکل بعدی ما خود ایران است.
یک نقطهی اهرمی (Leverage point) برای مبارزه با فساد رسانههای آزاد است
در کشور برای مبارزه با فساد هیچ نیازی به برگزاری همایشها و سمینارهای متعدد نداریم بلکه باید دست خبرنگاران را باز بگذاریم؛ خبرنگارانی که حقوقدان هم باشند و روی موضوعات فساد مطالعه کنند و این نتایج را منتشر کنند اینگونه خودبهخود بخش اعظمی از این مسائل حل میشود. در اروپا در قرن نوزدهم دموکراسی نبود اما آزادی رسانه وجود داشت. آزادی رسانه بهمراتب مهمتر از آزادی سیاسی است، آزادی فکر کردن و فعالیت اقتصادی بهمراتب مقدمتر است بر دموکراسی کمااینکه این موارد بسیار زودتر از دموکراسی در اروپا و آمریکا شکل گرفته است.
کسی که تصمیم سیاسی میگیرد نباید پول دستش باشد
مسئله دیگر تفکیک قدرت سیاسی و اقتصادی در یک کشور است که البته نمیخواهم به کشورهای توسعه یافته اشاره کنم و نگاه من به کشورهای نوظهوری مانند کرهجنوبی، اندونزی، ویتنام، برزیل، سنگاپور و... است. همه این کشورها چنین تفکیکی را صورت دادند که البته ممکن است در یک کشور نسبت به کشور دیگر درصد تحقق این هدف متفاوت باشد. فریدمن میگوید اگر در کشوری قدرت سیاسی از قدرت اقتصادی جدا نشود، آزادی متولد نمیشود.
اگر با همسایگان قفل شویم ...
کشورهای عضو آسه آن ۳۵ تا ۵۰ درصد تعهد کردهاند تا هزینههای نظامیشان را کاهش دهند. اگر ایران نیز به همسایگان خود اینگونه وصل شود نیازی ندارد که در مکتبهای امنیتی و نظامی آنقدر سیر کند و در این شرایط بیشتر به نفوذ در بازارهای منطقهای فکر میکنیم تا در مکاتب امنیتی.
در دنیا اهمیت مفیدی نداریم چون به جهان قفل نیستیم
مسئله بعدی سیاستگذاری آنلاین است. متاسفانه یکی از اتفاقاتی که برای کشورمان افتاده این است که اهمیتمان را از دست دادهایم و این به خاطر قفل نشدن ما به دیگر کشورهای جهان است که اگر این اتفاق بیفتد اهمیت پیدا میکنیم.
همهچیز را باید در سیستم کشور دید نه تک تک و منفصل
اگر بعضی اوقات تمام ابعاد زندگیتان را با هم ببینید و درصدگذاری کنید، میتوانید استراتژی طراحی کنید و بگویید که زندگی من مانند دایرههای متداخل المپیک است که در هر حوزه و بخش مختلف اتاق فکری طراحی کردهام و براساس مقتضیات میتوان درصدها را تغییر داد.
گفتی چند میلیارد دلار سرمایهگذاری خارجی داشتیم آقای ظریف؟
هفته پیش تلویزیون را نگاه میکردم که وزیرخارجه میگفت ۲۹میلیارد دلار در ایران سرمایهگذاری خارجی صورت گرفته است، اگر تلویزیون ما تلویزیونی بود که میتوانستم تماس بگیرم و بگویم که شما این آمار را از کجا آوردهاید؟ این پروپاگاندا برای چیست؟
حرف حسابمان بالاخره چیست؟
اگر کشوری بگوید مسئله اول من اقتصاد است اما از تریبون دیگری اعلام کند تا بتوانیم موشک درست میکنیم، این سیگنالهای متناقضی است که به درد اقتصاد نمیخورد، اقتصاد برخلاف امنیت ملی به شدت به شفافیت نیاز دارد.